Ο Χοσέ Ραμόν Αράνα γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου του 1944 στο Μπαρακάλδο της Χώρας των Βάσκων. Εργάστηκε ως καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων (UPV/EHU) και είναι ειδικός στις άγραφες θεωρίες του Πλάτωνα.

Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή με Κρατικό Βραβείο για την ακαδημαϊκή του επίδοση. Επίσης, είναι Πτυχιούχος Κλασικής Φιλολογίας. Πραγματοποίησε το Διδακτορικό του στη Φιλοσοφία και εκπόνησε τη διατριβή Θεωρία του λόγου στην πρώτη ελληνική σοφιστική. Έλαβε αρκετές κρατικές και διεθνείς υποτροφίες, μεταξύ των οποίων την υποτροφία DAAD για την εκπόνηση της διατριβής του στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και, αργότερα, την ερευνητική υποτροφία ΒΒΚ στο Πανεπιστήμιο Eberhard Karls του Τίμπινγκεν.

Είναι ιδρυτικό στέλεχος και μέλος διαφόρων διεθνών συλλόγων φιλοσοφίας, καθώς και μέλος επιτροπής σε θεσμούς όπως το βραβείο Κιότο του Ιδρύματος Inamori.

Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από είκοσι έργα και πληθώρα επιστημονικών συγγραμμάτων πάνω στην ελληνική φιλοσοφία και τη σύγχρονη λογοτεχνία. Μεταξύ των έργων του ξεχωρίζουν: Πλάτωνας. Άγραφες θεωρίες (1998), Προς έναν νέο Πλάτωνα (2002), Σύγχρονη δυτική ερμηνευτική (2007), Ιστορία της ελληνικής ερμηνευτικής (2016) και Ιστορία της αγάπης. Η δύναμη του έρωτα στη δυτική κουλτούρα (2017).

Στη λογοτεχνική του παραγωγή βρίσκουμε ιστορικά μυθιστορήματα, όπως Οι ενδιάμεσοι κόσμοι της βασίλισσας Ιωάννας (2006), το οποίο έλαβε διάκριση στο 51ο Βραβείο Μυθιστορήματος «Πόλη του Βαγιαδολίδ», Έμπολι, η πριγκίπισσα. Μην πιστεύεις όλα όσα λένε για μένα (2013), Το μυστικό της Μαγδαληνής (2014) και Ο έρωτας της Ελοΐζας και του Αβελάρδου (2016), εκτός από άλλα είδη, όπως το ημερολόγιο Μνήμες του Ντέριο (2002), το θεατρικό κείμενο Μεταξύ γυναικών (2019) και την ποιητική συλλογή Ξωτικά του λόγου (2018).